Chiều về trời trong, đông phong thổi lạnh nhân dạng. Thi nhân bồng phát tọa đẩu. Ngẩn ngơ vọng nhật. Buồn buồn vi hành quá thủy, di cư ngàn bước ra lữ quán của cao nhân mà khoát luận tao đàm.
Ông anh cao hứng, nhấp chút mạn trà mà ngân nga kể chuyện. Đang đoạn cao trào thì bị mấy mục đồng bàn bên hút pót, phì phèo phả khói vào mặt, miệng ngắn miệng dài chê thuốc lào hôi. Anh tôi giận dữ, buông tay áo mà đứng dậy. Tay phải cầm thanh trúc mã, tay trái với cái zippo, dáng dấp thanh cao, phong thái quân tử, định như Triệu Tử Long mà dẹp loạn, mà hùng bá. Tôi vội can thán.
– Anh tối sao chấp bọn ấu nhi. Chi bằng tọa thể, ngồi lại ngai vương, mạn đàm cùng em cho qua cơn bực tức.
Anh tôi hạ hỏa, ngôi lại ngâm thơ. Tuy không bận tâm lắm đến lời vô minh của bọn nhóc. Nhưng đêm về trằn trọc, nửa đêm vỗ gối, gác tay lên trán nghĩ về cái tinh tế người xưa để lại bị chê cười. Ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa. Nay xin mượn lời thánh nhân, kê bút trải nghiên mà kẻ phàm phu này xin được biên đôi lời. Trước là để duy trì tinh hoa người Trung Cận. Sau là để dậy bọn trẻ vài dòng về minh tuệ người xưa.
Thuốc lào. Như đã biết, là văn hóa ngàn năm của văn minh Âu Lạc. Nếu như Phở đại diện cho cái Lễ, cái cốt cách của người quân tử, thì thuốc lào đại diện cho cái Dũng, cái trí của người quân tử.
Truyền thuyết đương kể, khi con dân lạc lối cõi khổ ải. Đất nước trong phen khốn khó. Thì một vị thánh được ban xuống, đầu thai qua thử chân, nhiều năm không lớn, ấy thế mà khi sứ qua, hỏi kế dẹp Bắc, thì ăn ngàn hũ cơm, uống ngàn bát rượu, thân thể bỗng phổng phao. Xin vua Kim Mã và Kim Đao, một tay dẹp vạn thù, không ai không kinh sợ. Khi Đao gãy, Mã mệt,ông bèn nhổ tre, nhổ trúc dọc đường, đánh đông đuổi bắc, hoàn thành nốt việc vua ban. Khi hoàn giá, quyết không nhận bộc lộc đương thời mà ngồi lưng ngựa, ung dung dắt ống trúc tầm 1,5 tấc, một đầu vót nhọn, bên trong đựng nước, bên ngoài óng ánh. Ở giữa đục lỗ, hầu bao có vài sợi khô, kèm lửa bay về trời. Sau này người dân thương nhớ lập đình xây miếu, dân gian gọi là Thánh Gióng và vật kia mang tên Lào Yên.
Lào Yên là một từ hán việt. Yên tức khói mộng, còn Lào là tên một loài cây, hay như cụ Chu Văn An còn gọi là tương tư thảo, tức có nghĩa một người hút thuốc lào làm vạn người nhớ thương. Thuốc lào mang trong mình đủ hết cái trí tuệ, cái tinh hoa mà hội tụ mà đúc kết thành. Từ Hà Đồ đến Ngũ Hành, từ Âm Dương đến Bát Quái, từ Tương Hỗ đến Tương Khắc,.. Không gì không có khi mang đủ cả tính cứng rắn của chí Dương, đến cái nhu hiền của chí Âm mà tạo thành.
Với thân mình mang hành Mộc, lõ điếu ngự hành Kim, nước bên trong chiếm hành Thủy, chất gây cháy tựa hành Hỏa và chân điếu dựa hành Thổ. Cùng với sợi Tương tư đốt cháy bên ngoài xong hạ nhiệt qua nước bên trong. Chắt lọc chất thải, nhận nguyên tinh hoa là khói mà hưởng thụ, trước đi vào thì mắt lim dim, sau đó tâm trạng tỉnh táo, tay chân như được hộ thể, cảm giác cực khoái không gì sáng bằng.
Hút thuốc lào cũng phải có cái lễ để thể hiện cái trí, cái đạo, cái cốt cách trong con người. Vì xưa kia là quý phẩm cống vua nên người hút phải hội đủ nhân, dũng, trí, lễ, nghĩa. Nếu không tác dụng phi phàm, cơ thể không chịu nổi, dễ gây đau khổ, bi ai. Cụ Nguyễn Trãi ví việc hút thuốc lào tựa việc làm thiên tử, ngẫm đi ngẫm lại không gì so sánh hợp hơn.
Trước khi làm thiên tử hai chân phải sếp bằng, yên tọa trên ghê hoặc có chỗ dựa vững chắc, mặt quay hướng đông để không phản thời,ngược gió, tay nắm giang sơn, cuốn tròn một nhúm sợi tương tư, không được quá nhiều cũng không được quá ít, hai tay nhào nặn, không được dùng lực quá mạnh nếu không sẽ tắc không ra khói, cũng không được quá lỏng lẻo nếu không sẽ rơi mất thời cơ. Cổ nhân có câu: Tức Hạ phá Thượng nên khâu chuẩn bị rất cầu khì. Kẻ hữu dũng vô mưu tuyệt nhiên không thể. Sau khi hoàn tất tiền trường, thì đến trung trường. Dùng một sợi đóm vót mỏng – lưu ý bắt buộc phải dùng đóm hoặc diêm, chớ dùng bật lửa hay các vật khác tạo lửa để tránh việc khí lạ theo dòng mà trà trộn.